آشنایی اولیه با اقتصاد معدنی با مرور تاریخچه کبالت

وقتی در مورد اقتصاد و بازارهای مالی صحبت می‌کنیم ابتدا باید تاریخچه‌ای از آن را بخوانیم و بدانیم که مواردی که روی آن بازار تاثیر داشته و باعث افزایش یا کاهش در نرخ تولید، قیمت و… شده است چه اطلاعات و اتفاقاتی را شامل می‌شود، تا بتوانیم چشم‌اندازی صحیح برای آینده آن بازار داشته و طبق آن برنامه‌ریزی کنیم به خصوص در معادن که این بسیار تاثیرگذاز است و کمک شایانی جهت برنامه‌ریزی تولید (استخراج، اکتشاف و فرآوری) به صورت ماهانه و سالانه و معمولا 5 ساله به ما خواهد کرد.

می‌توانیم در این مسیر سناریوهایی را مدنظر داشته و طبق آن عمل نماییم تا به قول معروف سوپرایز نشویم و بخواهیم مدیریت بحران کنیم چرا که پیش‌گیری بهتر از درمان است، این روند محاسبه و مطالعه بازار نه تنها در برنامه اکتشاف معادن تاثیرگذاز است بلکه در تشخصی اقتصادی بودن استخراج کانسار، طراحی معدن، نحوه فرآوری ماده معدنی تاثیر مستقیم خواهد داشت.

ما جهت بررسی فنی و اقتصادی پروژه‌های معدنی قبل از هر کاری بایستی مطالعه دقیقی روی تاریخچه بازار آن ماده معدنی داشته باشیم تا آن تحلیل انجام شده بر مبنای صحیحی انجام گیرد. در این مطلب می‌خواهیم به طور مثال ماده معدنی کبالت را مورد مطالعه قرار داده و یک چشم‌انداز برای آن در نظر بگیریم.

قبل شروع بحث مطالعه تاریخچه بازار ماده معدنی کبالت بهتر کمی با این ماده معدنی آشنا شویم:

 

آشنایی با کبالت

کبالت (Cobalt) یک عنصر شیمیایی با نماد Co و عدد اتمی ۲۷ است و مانند نیکل در پوسته زمین فقط به صورت ترکیب یافت می‌شود. کبالت به شکل عنصر آزاد که توسط ذوب احیائی تولید می‌شود، فلزی سخت، براق و به رنگ خاکستری – نقره‌ای است.

 

منابع کبالت

کبالت در مواد معدنی کبالتیت، اسمالتیت و اریتریت وجود دارد و اغلب با سنگ معدن‌های نیکل، نقره، سرب، مس و آهن یافت می‌شود و البته در شهاب سنگ‌ها نیز وجود دارد.

امروزه مقدار قابل توجهی از این فلز به طور خاص از یکی از سنگ معدن‌های فلزی درخشان مثل کبالتیت (CoAsS) تولید می‌شود. این عنصر بیشتر به عنوان محصول جانبی استخراج مس و نیکل تولید می‌شود. جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) و زامبیا بیشترین تولید جهانی کبالت را دارند.

 

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی فلز کبالت

کبالت فلزی شکننده و سخت و از لحاظ ظاهری شبیه آهن و نیکل است. نفوذپذیری فلزی آن حدود دو سوم آهن است. این فلز به عنوان مخلوطی از دو آلوتروپ در محدوده دمایی گسترده وجود دارد و یک فلز فرو مغناطیسی با وزن مخصوص ۸.۹ است.

کبالت فلزی با قدرت احیاکنندگی ضعیف است که توسط یک فیلم اکسید غیرفعال از اکسیداسیون محافظت می‌شود و توسط هالوژن‌ها و گوگرد مورد حمله قرار می‌گیرد. حرارت دادن آن در معرض اکسیژن باعث تولید Co3O4 می‌شود که اکسیژن را در دمای ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد از دست می‌دهد تا مونوکسید CoO تولید شود.

 

کاربرد کبالت

• تولید قطعات الکترونیکی (باتری‌های قابل شارژ و به ویژه باتری‌های لیتیومی)
• ترکیبات سیلیکات کبالت
• تولید آلومینات کبالت(II)
• ساخت جوهر، رنگ و شیشه
• تولید سرامیک‌ها
• تولید ابزار برش و تراش
• ساخت کاتالیست
• به عنوان ردیاب رادیواکتیو
• تولید پرتوهای گاما
• به دلیل ظاهر جذاب، سختی و مقاومت در برابر اکسیداسیون در آبکاری فلزات کاربرد دارد.
• به عنوان پوشش پایه اولیه مینای دندان چینی

 

آشنایی با معادن کبالت

کبالت معدن مجزایی ندارد و معمولا استخراج آن به صورت محصول جانبی از معادن مس و نیکل انجام می‌شود. حدود نیمی از تولید جهان از معادن نیکلی که به صورت مجزا در سراسر جهان پراکنده شده تامین می‌شود و نیمی دیگر از معادن مس-کبالت کاپربلت که در کشورهای زامبیا و کنگو قرار گرفته تولید می‌گردد. گرچه معادنی از کانه های آرسنیکی که در کشور مغرب شناسایی شده‌اند به میزان بسیار کمی کبالت تولید می‌کنند.

در کشور ما متاسفانه ذخایر کبالت چندان رقم بالایی نبوده و به صورت پراکنده در چند نقطه از کشور معادن این عنصر شناسایی شده‌اند. کاشان علاوه بر گلاب، در بهره‌مندی از ذخایر کبالت نیز معروف است و معدنکاران رگه‌هایی از آن را در معادن قمصر شناسایی کرده‌اند. استان فارس در منطقه «نیدر» ذخایر کوچکی از کبالت دارد که شناسایی شده است. معادن «بایچه باغ» در آذربایجان شرقی و «فرومد» در سبزوار نیز از جمله مناطقی هستند که ذخایر کوچکی از این فلز در آنها شناسایی شده است. همچنین در ایران با وجود این ماده معدنی در باطله‌های سرب و روی می‌توان تا حدودی بخشی از نیاز صنایع کشور را تامین کرد.

 

تاریخچه اقتصادی ماده معدنی کبالت

در طول زمان علاوه بر شرایط عمومی اقتصادی و عرضه و تقاضا عوامل دیگری در قیمت و ارزش کبالت تاثیرگذار بوده‌اند. اگرچه در طول زمان تعداد تولیدکنندگان کبالت افزایش یافته است اما کبالت در تعداد محدودی از کشورها نظیر جمهوری کنگو و زئیر که از تولیدکننده اصلی کبالت هستند تولید می‌گردد.

در دهه 1920 بدلیل ناآرامی‌های سیاسی در آن کشور عرضه و قیمت کبالت تحت تاثیر قرار گرفت. در اواخر دهه 1990 با سقوط معدن کبالت در زئیر و کاهش تولید آن تولید کبالت به عنوان محصول جانبی از معادن مس یا نیکل صورت گرفت و قیمت آن تحت تاثیر قرار گرفت. تا قبل از اواسط دهه 1990 قیمت کبالت توسط تولیدکنندگان کنترل می‌شد.

تا قبل از جنگ جهانی دوم تولیدکنندگان بلژیکی، انگلیسی، کانادایی، فنلاندی و فرانسوی توافق کردند که عرضه کبالت را کنترل کنند و قیمت آن را ثابت نگه دارند. قیمت کبالت بعد از جنگ توسط دیگر کشورها کشورها تعیین می‌گشت. از اواسط دهه 1980 تا اوساط دهه 1990 قیمت کبالت توسط کشورهای زئیر و زامبیا تعیین می‌شد.

توافق میان تولیدکنندگان و نمایندگان فروش و قراردادهای بلند مدت آنها سبب تعیین قیمت کبالت می‌شد که تا اوایل دهه 1990 تولیدکنندگان آفریقایی تاثیر زیادی در تعیین قیمت کبالت داشتند. در نتیجه کاهش تولید کبالت در زئیر و زامبیا قیمت کبالت رو به افزایش گذاشت. در سال 2010 کبالت یا به موجب قرارداد با تولید کننده به فروش رسید یا در بازار آزاد و حجم فروش در بازار آزاد در کشوری با کشوری دیگر و در زمان‌های مختلف متفاوت است.

 

در بازار آزاد قیمت فروش بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان مذاکره می‌شود و بازرگانان به طور رسمی از تولیدکنندگان در قیمت گذاری الگو می‌گیرند یا از طریق انتشار سهام دولت و یا مصرف کنندگان. این نحوه قیمت‌گذاری در برخی مجلات تجاری منتشر شد که مبتنی بر تجربه روزنامه نگارها بوده و شفاف نیست. و امکان دخل و تصرف در قیمت‌گذاری را دارد.

از لحاظ تاریخی قیمت کبالت نسبتا ثابت بود تا اینکه اواخر دهه 1970 زمانی که مجموعه‌ای از حوادث منجر به نگرانی شد قیمت کبالت به بیش از 40 دلار در هر پوند رسید. از جمله عوامل اصلی که منجر به افزایش قیمت و بحران کبالت شد توقف فروش کبالت در انبارهای آمریکا در سال 1976، ذخیره کبالت توسط تولیدکنندگان زئیری پس از دو سال فروش بیش از تولید، افزایش شدید تقاضا، کاهش تخصیص کبالت توسط زئیری‌ها، ظرفیت محدود تولید کبالت در جهان و حمله به منطقه تولید مس-کبالت در زئیر سبب افزایش شدید قیمت کبالت شد. بحران کبالت سبب اثر بلند مدت بر بی‌ثباتی قیمت کبالت شد و بازار سیاه آن افزایش یافت.

به دنبال بحران کبالت ظرفیت تولید، فرآوری کبالت از منابع ثانویه به عنوان محصول جانبی افزایش یافت و مصرف‌کنندگان اقدام به جایگزینی کبالت کردند. رکود اقتصادی در اوایل دهه 1980 سبب کاهش تقاضا و افزایش عرضه بیش از حد کبالت شد. از اواسط دهه 1980 زئیر و زامبیا باهم همکاری کردند تا قیمت کبالت را تثبیت کنند. آنها یک قیمت مشترک برای فروش کبالت در بازار ارائه کردند. علاوه بر آن زئیر با کاهش تولید و ذخیره کالا به عنوان فروشنده چرخشی عمل کرد. از اواخر سال 1986 تا اواسط 1990 زئیر و زانبیا در تثبیت قیمت کبالت موفق بودند.

ثبات قیمت در نیمه دوم دهه 1990 پایان یافت. در اوایل دهه 1990 حمل و نقل با تاخیر از سوی تولیدکننده های آفریقایی و کاهش برنامه ریزی شده در تولید نیکل توسط تولیدکنندگتن نیکل-کبالت کانادایی و فرضیه هایی در مورد کاهش میزان ذخیره کبالت در زئیر و نگرانی از در دسترس بودن کبالت در آینده و همچنین با شروع اعتراضات و ناآرامی های سیاسی در زامبیا قیمت کبالت را افزایش داد.

در طی سال 1990 روسیه صادرات کبالت را به بازارهای غربی آغاز کرد. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کاهش مصرف کبالت توسط بخش نظامی روسیه و افزایش تقاضا برای ارز سخت منجر به افزایش صادرات در سال 1991 شد. در نتیجه روسیه به یک صادرکننده اصلی کبالت تبدیل شد و کبالت روسیه مورد توجه بازارهای غربی قرار گرفت.

قیمت کبالت طی 9 ماه اول سال 1991 به آرامی کاهش یافت. در این دوره گمانه زنی‌ها در مورد کمبودهای احتمالی عرضه کبالت ادامه داشت، اما تقاضا بدلیل رکود اقتصادی محدود شد. تنش‌های سیاسی و اقتصادی در زئیر همچنان در حال افزایش بود. قیمت کبالت به دنبال اخبار ناآرامی‌ها مجددا در سپتامبر و اکتبر به سرعت در حال افزایش بود و در دسامبر 1991 تا زانویه 1992 به بیش از 30 دلار برای هر پوند افزایش یافت.

در اوایل دسامبر 1993 قیمت کبالت به طور تقریبی به 11 دلار کاهش یافت که در نتیجه کاهش مصرف بدلیل کاهش هزینه‌های نظامی آمریکا، کاهش تقاضا در بخش هواپیمایی و رکود کلی اقتصاد آمریکا بود. کاهش تقاضا به دلیل کاهش میزان ذخیره کالاهای مصرفی و در دسترس بودن کبالت در بازار آزاد بود.

علی‌رغم چندین سال کاهش تولید کبالت در جهان، میزان کبالت برای مصرف کننده در بیشتر سال 1993 کافی بود. دولت آمریکا فروش کبالت اضافی از انبارهای خود را در سال 1993 آغاز کرد. این کبالت هم برای بازرگانان و هم برای مصرف کنندگان در دسترس بود هرچند که کیفیت کبالت عرضه شده آمریکا و روسیه کم بود اما با قیمت پایین‌تری به مشتری تحویل داده می‌شد.

از اواسط سال 1993 تا ژانویه 1994 قیمت کبالت بازار آزاد بیش از دو برابر شد و به قیمت 24 دلار در هر پوند رسید. این افزایش قیمت منعکس کننده نگرانی رو به رشد در مورد عرضه کبالت بود که به دلیل تاخیر تولید کنندگان آفریقایی در اعلام سیست قیمت گذاری خود در سال 1994، میزان ذخیره کبالت مصرف کنندگان را کاهش داد. گزارش مطبوعات از منطقه مس-کبالت زئیر و اعلام استقلال این کشور، انتظارات برای کاهش تولیدکبالت و کاهش عرضه کبالت روسیه سبب افزایش قیمت کبالت و دستکاری در بازار شد. در این مقطع تولید کبالت به پایین ترین سطح در سی سال گذشته خود رسیده بود.

در سال 1994 و 1995 میزان عرضه کبالت افزایش یافت. تولید جهانی کبالت افزایش یافت و کبالت جهان از طریق آمریکا و روسیه تامین می‌گردید. شرایط اقتصادی جهان بهتر شد و تقاضای جهانی افزایش یافت. در طی این دوره دو ساله قیمت بازار آزاد بالا و بی ثبات بود، اگرچه روند کلی صعودی بود و تا دسامبر 1995 به بیش از 32 دلار در هر پوند رسید. قیمت های بالای کبالت، همراه با پیش‌بینی‌های افزایش زیاد تقاضای نیکل، منجر به شروع تعداد قابل توجهی از پروژه ها در مدت 3 تا 6 سال که به تولید کبالت چه از معادن اصلی کبالت و چه به عنوان محصول جانبی از دیگر معادن نظیر نیکل و مس می‌انجامید شروع گشت.

از سال 1996 متوسط قیمت سالانه کبالت بازار آزاد با افت کوتاه مدت شروع شد. در این سال نوسانات قیمت در حال افزایش بود و انتظار می رفت این روند ادامه یابد. به دلیل توسعه تولید نیکل و علاقه مجدد به سرمایه گذاری بر روی کبالت و همچنین افزایش تولید کبالت از معدن‌های نیکل لاتریتی با توجه به استفاده از فناوری جدید لیچینگ تحت فشار احساسات بازار را تحریک کرد. و با افزایش عرضه نسبت به تقاضا قیمت کبالت به زیر 21 دلار در هر پوند در نیمه دوم سال 1996رسید.

طی سال 1997 تولید جهانی تقریبا برابر سال 1996 بود و تقاضای کبالت همچنان بالا بود. در این سال قیمت کبالت بین 19 تا 26 دلار در هر پوند در نوسان بود. از سال 1998 تا اوایل سال 1999 قیمت کبالت از 26 دلار به 8 دلار در هر پوند رسید. این کاهش شدید قیمت نشان می‌دهد که مقادیر زیادی کبالت برای عرضه و تامین تقاضا در دسترس بود. حراج جهانی و فروش و حمل و نقل کبالت در سال 1998 نسبت به سال قبل بیشتر بود. از اواخر ژانویه 1999 تا اواسط فوریه قیمت کبالت در بازار آزاد بیش از دو برابر شد و به 20 دلار در هر پوند رسید.

قیمت‌های بالا در نیمه اول سال 1999 ممکن است ناشی از نگرانی کاهش عرضه و یا دستکاری در بازار بوده باشد. در این سال یک تولید کننده نیکل در استرالیا یک سیستم مبتنی بر فروش اینترنتی کبالت را ارائه داد که در آن کبالت برای فروش در دسترس و قیمت‌ها و اطلاعات فروش ذکر شده بودند. و در دهه آینده این سیستم جهت شفافیت در بازار کبالت بکار گرفته شد.

با فروش کبالت از طریق اینترنت، قیمت کبالت در بازار آزاد برای چند سال روند نزولی به خود گرفت. از سال 1999 تا 2003 به دلیل افزایش عرضه پیوسته کبالت و حمل بیش از حد آن تقاضا برای کبالت افزایش یافت تا اینکه در سال 2001 بدلیل شرایط ضعف اقتصادی کشورهای تولیدکننده نظیر آمریکا و ژاپن، کاهش تولید باتری‌های قابل شارژ بدلیل موجودی زیاد در انبارها و حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 منجر به عدم اطمینان خریداران گردید و موجب کاهش فعالیت‌های صنعتی آمریکا گشت.

قیمت کبالت در سال 2002 پایین باقی ماند. در این سال مصرف کبالت در آمریکا کاهش یافت و تولید جهانی کبالت برای تولید سوپرآلیاژ همچنان ادامه داشت و در حال افزایش بود. فیمت کبالت تا سپتامبر 2002 به پایین‌ترین سطح یعنی 6 دلار در هر پوند رسید. از اواخر سال 2002 تا اوایل سال 2004 قیمت کبالت ابتدا به تدریج و سپس با شیب زیاد افزایش یافت تا اینکه در ژانویه سال 2004 به 29 دلار در هر پوند رسید.

این افزایش قیمت بدلیل کاهش تولید کبالت در فرآوری شده در کنگو، تغییر استراتژی روسیه در فروش کبالت، اعتصاب کوتاه در معدن نیکل-کبالت کانادا، افزایش مصرف چین در صنعت باتری سازی، افزایش مصرف در بخش تولید سوپرآلیاژ و انباشت سهام مصرف کنندگان و بازرگانان در این مقطع سبب افزایش قیمت کبالت بود. چین مقادیر زیادی سنگ معدن کبالت از کنگو وارد کرد و تبدیل به یکی از تولیدکنندگان کبالت در جهان شد که بیش از 5.1 درصد مصرف کبالت در چین در تولید باتری صرف شد.

در پی به اوج رسیدن قیمت کبالت در اوایل سال 2004، کبالت در بازار آزاد برای دو سال آینده روند نزولی داشته و در اواخر سال 2005 تقریبا به 12 دلار در هر پوند رسید. در این دو سال تقاضا تقریبا متعادل بود. از سال 2006 تا اوایل سال 2008 قیمت کبالت ناپایدار بود اما به تدریج و سپس با سرعت زیاد با افزایش تقاضا برای کبالت روند صعودی افزایش یافت و تا مارس سال 2008 به 54 دلار در هر پوند رسید.

این تشدید قیمت به نگرانی در مورد دسترسی به این عنصر نسبت داده شد. در یک دوره تقاضای خوب برای مصرف کبالت و کاهش قدرت تولید کبالت در کشورهای آفریقایی پس از قطع تامین گاز که سبب کاهش تولید و فرآوری کبالت شد از عوامل افزایش قیمت ناگهانی کبالت بودند. از دیگر عوامل افزایش می توان به افزایش تقاضا چین برای تولید باتری و همچنین توافق تولید کننده برجسته روسی به مدت 5 سال با یک شرکت نروژی جهت تولید کبالت برای مصرف کنندگان در این کشور نام برد.

در پی به اوج رسیدن قیمت کبالت در مارس سال 2008 پس از این تاریخ با افزایش صادرات سنگ معدن کبالت از کنگو به چین و تولید کبالت فرآوری شده در چین قیمت این عنصر به شدت کاهش یافت تا اینگه در ماه آگوست همین سال قیمت کبالت با کاهش بیش از 50 درصدی به 25 دلار در هر پوند رسید.

پس از این تاریخ در ماه سپتامبر با بازگشت روند صعودی قیمت این عنصر به 39 دلار در هر پوند رسید و سپس با کاهش دوباره قیمت آن تا به 13 دلار در هر پوند در ماه دسامبر رسید. کاهش شدید قیمت کبالت در سه ماهه چهارم سال 2008 بدلیل رکود و بحران شدید اقتصاد جهانی بود که متعاقب این بحران تقاضا برای کبالت کاهش یافت و منجر به کاهش تولید کبالت در آمریکا در سال 2010 شد. در طی سال 2009 قیمت کبالت در بازار آزاد بی ثبات بود اما به طور کلی روند صعودی داسته و به 23/5 دلار در هر پوند در ماه نوامبر این سال رسید.

 

 

تقاضای جهانی برای کبالت در جهان کاهش یافته بود و در کنار این کاهش چین همچنان برای صنعت باتری در حال تولید کبالت بود. دلیل افزایش نسبی قیمت کبالت اعتصاب در معدن کانادا، تاخیر در شروع مجدد فرآوری کبالت در زامبیا و خریدهای احتکاری بود. در بورس فلزات لندن قراردادی جهت آتیه قیمت کبالت در سال 2010 انجام گرفت.

به موجب این قرارداد فلز کبالت در انبارهای آسیایی، اروپایی و آمریکا به عنوان نقاط تحویل کبالت که شامل 11 محل بودند نام برده شد و قرار شد فلز کبالت به ازای هر متریک تن با حداقل خلوص 99/3 درصد معامله شود. همچنین مرجع اصلی قیمت گذاری این فلز بورس فلزات لندن اعلام گشت.

اگرچه قیمت کبالت بازار آزاد در طول این دوره نوسان داشت اما روند کلی نزولی بود و قیمت آن به 16 دلار در هر پوند در ماه نوامبر رسید. با بهبود اقتصاد جهانی تقاضا برای این فلز مجددا افزایش یافت و در نتیجه آن تولید کبالت خصوصا با عملیات و شروع پروژه جدید در معدن مس-کبالت کنگو .افزایش یافت.

از سال 2010 تا 2015 تقاضای جهانی برای کبالت از 65000 تن به 90000 تن در سال رسید و میانگین رشد سالانه تقاضا برای کبالت 7/5 درصد و برای مواد شیمیایی حاصل از کبالت با شیب بیشتری با نرخ 10/6 درصد افزایش یافت و پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی برای کبالت به 155000 تن تا سال 2025 برسد زیرا فلزی برای فناوری های آینده نظیر باتری و سوپرآلیاژها می‌باشد که پیش‌بینی می‌شود با توسعه این فناوری‌ها تقاضا برای کبالت فقط در جهت استفاده برای فناوری‌های نوظهور به میزان 122000 تن تا سال 2035 برسد.

در حالی که تقاضا برای کبالت در جهت تولید فناوری‌های جدید در حال افزایش است معادن کبالت محدود به چند کشور بوده که نحوه تولید و عرضه این فلز می‌تواند سبب تغییرات در قیمت‌گذاری آن شود.

در سال 2015 تولید کل جهانی کبالت در حدود 84400 تن در جهان بود که کنگو بزرگترین تولید کننده آن و پس از آن چین، کانادا و استرالیا در رتبه‌های بعدی تولیدکنندگان کبالت قرار داشتند. تخمین زده شده است که تولید کبالت از معادن اصلی آن 2 درصد و به عنوان محصول جانبی از معادن مس و نیکل به ترتیب 61 و 37 درصد باشد. تلفات و باطله حاصل از فرآوری کبالت بسته به ترکیب آن متفاوت بوده و عموما در حدود 15 الی 50 درصد می‌باشد و سنگ معدن کبالت تنها حاوی 1 تا 3 درصد کبالت در جهت استخراج و فرآوری است.

از دسامبر سال 2015 تا فوریه 2017 متوسط ماهانه قیمت کبالت در نتیجه کاهش تولید در معادن آن به بیش از 90 درصد افزایش یافت و به 97 دلار در هر پوند رسید.

پیش‌بینی قیمت کبالت در سال‌های آینده

روند رشد سالانه کبالت نشان دهنده این است که احتمالا قیمت کبالت سالانه 5 الی 6 درصد رشد خواهد داشت. علاوه بر روند صعودی قیمت کبالت از پس از جنگ جهانی دوم (هرچند که نوسان داشته است) موارد زیر می‌توانند در رشد قیمت کبالت در آینده تاثیرگذار باشند.

 

1-رشد روز افزون تولید باتری در جهان:

با افزایش تکنولوژی و بازار باتری‌های لپ تاب، تلفن همراه و… به منظور تولید هرچه بیشتر باتری برای تکنولوژی‌های امروزه و آینده تقاضا بای کبالت بالا خواهد رفت و با توجه به اینکه کبالت در انحصار چند کشور است احتمال افزایش قیمت در آینده وجود دارد.

 

2-سوپرآلیاژها:

با گسترش صنایع آلیاژی نظیر خودرو، هواپیما، نظامی و… و همچنین با افزایش شدید تنش خصوصا در منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر و نبرد تسلیحاتی بین کشورها برای خرید و تولید تانک و جنگنده احتمال قوی در سال‌های آینده شاهد افزایش تقاضا برای کبالت جهت تولید هواپیماهای نسل 6 با ترکیب آلیاژی کبالت، تانک‌های با بدنه مقاوم و خودروهای مقاوم خواهیم بود.

 

3-کاهش عیار سنگ معدن کبالت:

در سال‌های آینده به دلیل افزایش استخراج و فرآوری کبالت شاهد کاهش ذخایر کبالت و در نتیجه آن افزایش تقاضا و نگرانی در تامین کبالت خواهیم بود. همچنین کاهش عیار سنگ معدن کبالت نیازمند تجهیزات پیشرفته‌تر در جهت فرآوری کبالت خواهد بود که این عوامل سبب افزایش قیمت کبالت خواهند شد.

 

4-شرایط سیاسی و انحصار بازار کبالت:

شرایط سیاسی و تنش‌های مختلف سیاسی بین کشورهایی نظیر کشورهای آفریقایی و شوروی و آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم بارها و بارها سبب نوسان قیمت کبالت شده است. علاوه بر آن انحصاری بودن بازار این عنصر سبب گشته بارها کشورهای دارنده این فلز قیمت کبالت را نوسان دهند. اگر به نمودار کبالت در سال های 2017 تا 2021 نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که قیمت کبالت از ژانویه سال 2017 تا مارس سال 2018 از 32.5 دلار در هر کیلوگرم به 95 دلار در هر کیلوگرم رسیده است که شاهد رشد حدود 34 درصدی در این سال بوده‌ایم.

این افزایش ممکن است ناشی از انتصاب دونالد ترامپ به عنوان ریاست جهوری آمریکا و افزایش تنش بین آمریکا، چین، روسیه و ایران به عنوان تولیدکنندگان کبالت باشد. علاوه بر آن در این مدت شاهد شکست گروهک داعش در جهان و خصوصا در منطقه خاورمیانه بودیم که سبب وحشت تجار و جهانیان گردیده بودند.

پس از این تاریخ با حذف گروهک داعش و برخورد نمودار کبالت به خط مقاومت شاهد افت شدید قیمت کبالت بوده‌ایم که می‌تواند ناشی از کاهش نگرانی و افزایش امنیت در جهان باشد. همچنین در کنار دیگر کشورها ایران شروع به تولید و صادرات کبالت از محصول جانبی معادن مس کرده است که در کاهش قیمت بی تاثیر نبوده است.

متوسط قیمت کبالت در جهان از سال 2019 تا اواخر سال 2020 حدود 29 دلار در هر کیلوگرم بوده است و در این سال تقریبا قیمت تابت مانده اما نسبت به سال قبل افت شدیدی داشته است که از علل اصلی آن می توان به شیوع کرونا در ووهان چین و انتشار آن در سراسر جهان که منجر به کاهش تجارت و لغو پروازها در جهان گردید نام برد که سبب کاهش تقاضا برای این فلز گردید. پس از سال 2020 و با انتشار خبر تولید واکسن کرونا و شروع واکسیناسیون در جهان و همچنین پایان ریاست جمهوری ترامپ و کاهش تنش‌های سیاسی شاهد افزایش ناگهانی قیمت در سال 2021 هستیم به طوری که قیمت کبالت از 32 دلار در هر کیلوگرم به 52.765 دلار در هر کیلوگرم رسیده است.

قطعا با اتمام پاندمی ویروس کرونا در جهان و اتمام واکسیناسیون و بازگشت تجارت جهانی و همچنین بالا بودن خط مقاومت نمودار کبالت قیمت این فلز به وضوح افزایش خواهد یافت و نقطه پیک قبلی که 95 دلار در هر کیلوگرم در مارس سال 2018 بوده است را رد خواهد کرد. طبق روند صعودی فعلی و کاهش بحران کرونا در جهان و عدم وجود خط مقاومت به احتمال زیاد قیمت کبالت در اوایل سال 2022 به نقطه پیک قبلی یعنی 95 دلار در هر کیلوگرم خواهد رسید. پس از این قیمت و طبق اصل فیبوناچی قیمت در سال 2023 اگر خط مقاومت را رد کند و شرایط سیاسی به صورت شرایط فعلی باشد می‌تواند 34 درصد و حتی 66 درصد بالاتر از 95 دلار در هر کیلوگرم یعنی حدود 125 تا 160 دلار در هر کیلوگرم برسد.

پس از سال 2023 و با افزایش تقاضا در این سال با وجود اتمام ویروس کرونا احتمالا در سال 2024 و 2025 شاهد افزایش مجدد تولید کبالت در جهان حتی به عنوان محصول جانبی خواهیم بود. با افزایش تولید و برخورد قیمت کبالت به خط مقاومت روانشناسی بازار سبب کاهش قیمت این عنصر شده و می‌تواند تا میزان یک سوم و حتی دو سوم افت کرده و به حدود 50 دلار در هر کیلوگرم باز گردد. پس از سال 2025 تا 2030 احتمالا با کاهش ذخایر کبالت و افزایش شدید تکنولوژی‌هایی که نیازمند عنصر کبالت هستند و شاید تنش‌های سیاسی غیرقابل پیش‌بینی شاهر افزایش تدریجی قیمت کبالت تا بالای 150 دلار در هر کیلوگرم تا حدود بیش از 200 دلار در هر کیلوگرم باشیم.

 

اگر بخواهیم در آینده نزدیک چندماهه پیش‌بینی بر روند قیمت بازار کبالت داشته باشیم باید بگوییم که با توجه به بررسی نمودار روند قیمت کبالت از اول ماه ژانویه 2021 تا اواخر ماه مارس 2021 و با توجه به توزیع سریع واکسن کرونا در جهان، ریشکن شدن ویروس کرونا در ماه‌های آینده و تغییر سیاست آمریکا با روی کار آمدن جو بایدن احتمالا قوی باید شاهد تسریع در روند صعود قیمت در ماه‌های آتی باشیم. قیمت کبالت از اوایل ژانویه تا ماه مارس بطور میانگین هر ماه حدود 10 دلار در هر کیلوگرم افزایش قیمت داشته است و در این افزایش قیمت یقینا اخبار توزیع واکسن کرونا و شروع تجارت جهانی نقش داشته است.

در ماه مارس شاهد ثابت شدن قیمت کبالت هستیم که به احتمال زیاد توسط کشورهای تولیدکننده کنترل شده است. در ماه‌های آتی با انتشار اخبار مثبت از ریشه کنی ویروس کرونا احتمالا باید شاهد افزایش قیمت حداقل در هر ماه 10 دلار در هر کیلوگرم باشیم که این افزایش پس از رسیدن به نقطه مقاومت احتمال بازگشت موقت خواهد داشت. می توان به احتمال قوی پیش‌بینی کرد تا حدود7 الی 8 ماه آینده تا اواخر سال میلادی 2021 باید انتظار این افزایش قیمت را داشته باشیم.